Yakın Bağlarda Neden Zorlanıyoruz?
İnsan, tabiatı gereği ilgi kurmaya gereksinim duyan bir varlık. Sevgiye, anlaşılmaya, paylaşılmaya duyduğumuz gereksinim bizi yakın alakalar kurmaya yönlendiriyor. Fakat birçoğumuz, tam da bu en çok paha verdiğimiz ilgilerde en büyük hayal kırıklıklarını yaşıyoruz. Sevdiğimizle aramızdaki o birinci sıcaklık vakitle azalıyor, küçücük sıkıntılar büyüyüp koca çatışmalara dönüşüyor, bazen de iki yabancı üzere olup çıkıyoruz. Pekala neden? Neden en yakın olduğumuz bireylerle en çok zorlanıyoruz?
Bağlanma Yaraları
Yakın bağlantılar, yalnızca bugünü değil, geçmişimizi de taşır içinde. Her birimiz çocuklukta öğrendiğimiz bağlanma tarzlarıyla gireriz bu ilgilere. Kimimiz için yakınlık tehlikelidir zira geçmişte yakın olmak incinmekle eşdeğerdi. Kimimiz ise sevilmek uğruna kendimizi feda etmeyi öğrendik. Hasebiyle bağdaki davranışlarımızın birçoğu geçmişin yankısıdır.
Bir danışanım şöyle demişti: “Sevgilim bana bir şey söylemeden uzaklaştığında çabucak terk edileceğim hissine kapılıyorum.” Meğer sevgilisi sadece bir müddet yalnız kalmaya muhtaçlık duyuyordu. Bu örnek bize şunu hatırlatıyor: Karşımızdaki kişi değil, onun davranışının bizde neyi tetiklediği bağdaki çatışmayı belirliyor. Yakın bağlantılar, eski yaraların yine canlandığı yerler olabilir. Fakat tıpkı vakitte bu yaraların şefkatle iyileştirilebildiği en güçlü alanlardır.
“Sen” Değil, “Ben” Sorunu
İlişki sorunlarında sıkça duyduğum cümlelerden biri şudur: “Keşke biraz değişse, her şey düzelecek.” Karşı tarafın değişmesi beklentisi çok tanıdık lakin tıpkı vakitte epeyce çaresiz bir yerden gelir. Zira diğerlerini denetim etmek mümkün değil, lakin kendimize bakmak mümkün.
İlişkilerde yaşanan sorunların büyük bir kısmı bağlantı kaynaklıdır. Lakin bu söz artık o kadar sık kullanıldı ki manası neredeyse içi boş bir etikete dönüştü. Ben bağlantısı yalnızca söylenen kelamlar değil, söylenmeyenlerin, suskunlukların, bakışların, vücudun de içinde yer aldığı bütünsel bir etkileşim olarak görüyorum. “Beni anlamıyorsun!” serzenişi aslında birçok vakit “Kendimi gereğince açıkça tabir edemiyorum” demektir. O yüzden münasebetteki krizler, “sen” değil “ben” cümleleriyle çözülmeye başlanabilir.
Yakınlığın Yanında Getirdiği Korkular
Yakın olmak cüret ister. Gerçek manada birine yakın olmak demek, savunmasız halimizi paylaşabilmek, hislerimizi dürüstçe gösterebilmek demektir. Bu da risklidir. Reddedilme korkusu, değersizlik hissi, yetersizlik duygusu üzere temel endişelerimizi tetikleyebilir.
Bu yüzden birtakım beşerler bağlantıda duvar örmeyi seçer. Bu duvar mesafelilik, soğukluk, çok mantıkçılık halinde görünür. Kimileriyse tasa hissiyle daima onay alma, denetim etme ya da ağır ilgi gösterme yoluna masraf. Aslında iki uç da birebir yerden beslenir: Yakınlığın acıtmasından korkmak.
İlişki Sorunlarıyla Baş Etmenin Yolları
Peki tüm bu zorluklara karşın ilgilerde nasıl daha sağlıklı bir taban yaratabiliriz?
Kendini tanımak birinci adımdır. Ne vakit savunmaya geçiyorsun? Hangi durumlar seni tetikliyor? Hislerini bastırma ya da çok dışa vurma eğiliminde misin? Kendini tanımadan karşındakini sahiden göremezsin.
Empati, yani karşı tarafın hislerini anlamaya çalışma gayreti, mucizeler yaratabilir. Anlaşılmak kadar anlamak da bağlantıyı onarır.
İhtiyaçları açıkça lisana getirmek değerlidir. “Beni sev” demek yerine “Sana gereksinimim var, bugün yanında olmana gereksinimim var” diyebilmek… İlginin lisanını değiştiren şey bu netliktir.
Sınırlar da sağlıklı bir bağın vazgeçilmezidir. Daima fedakârlık yapmak, yok sayılmak, görmezden gelinmek münasebetin istikrarını bozar. Her bireyin kendi alanı, kendi nefesi olmalı.
Gerekirse çift terapisi dayanağı almaktan çekinmemek gerekir. Zira bazen iki kişi ortasında dönen dansı dışarıdan bir gözle görmek ve manalandırmak güzelleştirici olur.
Yakın münasebetler kusursuzluk aradığımız yerler değil, kendimizi ve karşımızdakini daha yakından tanıma seyahatidir. Sorunlar, bağın bozulduğu değil, dönüşmeye muhtaçlık duyduğu yerleri işaret eder. Aslında her çatışma, yeni bir bağ kurma ihtimalini de içinde taşır.
Unutmayalım: Her bağlantının içinde bir ayna vardır. Bazen o aynada kendimizi görmek zordur, ancak en çok o anlarda büyürüz.
