Dijital ömür ve sıhhat: ekran mühleti ile zihinsel güzellik hali ortasındaki istikrar
Teknolojinin hayatımıza entegre olması, bilgiye erişimi ve irtibatı kolaylaştırsa da uzun müddetli ekran maruziyeti bireyin hem fizikî hem de ruhsal sıhhatini olumsuz etkileyebilir. Bilhassa pandemi süreciyle birlikte dijital araçlara bağımlılık bariz biçimde artmış, bu durum uyku bozuklukları, göz yorgunluğu, odaklanma meseleleri ve anksiyete üzere rahatsızlıkların yaygınlaşmasına neden olmuştur.
Araştırmalar, günde 7 saatten fazla ekran müddetine sahip bireylerde depresif belirtilerin ve yalnızlık hissinin daha fazla görüldüğünü göstermektedir. Toplumsal medyada geçirilen vakit, birden fazla vakit gerçek toplumsal bağların yerini alarak bireyin aidiyet ve mana bulma gereksinimlerini karşılamakta yetersiz kalır.
Dijital sıhhati muhafazanın birinci adımı, ekran mühletinin sonlandırılmasıdır. Bilhassa yatmadan en az 1 saat evvel ekran kullanımını bırakmak, melatonin hormonunun doğal salınımını dayanaklar ve uyku kalitesini artırır. Günlük hayata ekran molaları eklemek, hem göz sıhhati hem de zihinsel berraklık açısından yararlıdır.
Ayrıca dijital detoks uygulamaları, bireyin dikkatini daha manalı aktivitelere yönlendirmesine yardımcı olur. Kitap okumak, yürüyüş yapmak, tabiat ile temas kurmak ya da yüz yüze sohbet etmek; ekranın pasifleştirici tesirini dengeleyerek zihinsel uygunluk halini artırır.
Psikolojik açıdan, dijital araçlarla geçirilen vaktin farkında olmak ve içerik tüketim alışkanlıklarını şuurlu bir halde düzenlemek çok kıymetlidir. Dijital araçlar yararlı birer araç olabilir; lakin denetimsiz kullanım, bireyin ruhsal istikrarını tehdit edebilir.
Sonuç olarak, dijital hayatın sunduğu imkanlardan faydalanırken ekran mühleti ile zihinsel sıhhat ortasındaki dengeyi gözetmek; günümüz bireylerinin en kıymetli sıhhat sorumluluklarından biridir.
Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
