Covıd-19 pandemisi sonrası gelişen korku bozuklukları ve toplumsal tesirleri
COVID-19 Pandemisi Sonrası Gelişen Telaş Bozuklukları ve Toplumsal Etkileri
COVID-19 pandemisi, 21. yüzyılın en büyük global sıhhat krizlerinden biri olarak sadece fizikî sıhhat sistemlerini zorlamakla kalmamış, birebir vakitte bireylerin ruh sıhhati üzerinde önemli baskılar oluşturmuştur. Dünya Sıhhat Örgütü (2020) pandemi sürecinde ruhsal sıhhatin korunmasının, salgınla uğraşta değerli bir öge olduğunu vurgulamıştır. Toplumsal izolasyon, ekonomik belirsizlik, sıhhat korkuları ve pandemi kaynaklı belirsizlikler, korku bozukluklarının yaygınlaşmasına taban hazırlamıştır (Pfefferbaum & North, 2020).
Pandemi sürecinde dert bozukluklarının artışını gösteren birçok çalışmada, toplumun değerli bir kısmında klinik seviyede anksiyete semptomlarının ortaya çıktığı belirtilmiştir. Xiong ve arkadaşlarının (2020) yaptığı meta-analiz, global çapta genel tasa prevalansının %31,9’a ulaştığını göstermiştir. Bu çalışma, pandemi sürecindeki karantina ve toplumsal uzaklık uygulamalarının bireylerde yalnızlık, izolasyon ve belirsizlik hissini artırarak ruhsal gerilim yükünü yükselttiğine dikkat çekmiştir. Misal formda Wang ve ark. (2020), Çin’de yaptıkları geniş kapsamlı araştırmada, toplumda anksiyete, depresyon ve travma sonrası gerilim bozukluğu belirtilerinin manalı derecede arttığını rapor etmiştir.
Kaygı bozukluklarının kişisel seviyede olumsuz tesirleri çok taraflıdır. Holmes ve arkadaşları (2020), korkunun bilişsel fonksiyonları olumsuz etkileyerek, karar verme ve sorun çözme yeteneklerini zayıflattığını ve bunun iş performansı ile hayat kalitesi üzerinde önemli sonuçlar doğurduğunu belirtmiştir. Ayrıyeten, telaş seviyelerindeki artışın, kronik hastalıkların idaresini zorlaştırdığı ve sıhhat sistemleri üzerindeki yükü artırdığı da vurgulanmaktadır (Rajkumar, 2020).
Sosyal bağlamda ise pandemi kaynaklı tasanın toplumsal etkileşimlerde ve toplumsal dayanak düzeneklerinde zayıflamaya neden olduğu görülmüştür. Salari ve arkadaşları (2020), ekonomik kriz ve iş kaybının, bilhassa düşük sosyoekonomik kümelerde korku seviyelerini yükselttiğini ortaya koymuştur. Bu durum, toplumsal adaletsizlik ve eşitsizliklerin ruhsal sıhhatteki rolüne dikkat çekmekte ve toplumsal siyaset tedbirlerinin değerini artırmaktadır.
Risk kümeleri, bilhassa sıhhat çalışanları, yaşlı bireyler, kronik hastalar ve düşük gelirli kısımlar pandemi sürecinde daha yüksek dert seviyeleri yaşamıştır (Lai et al., 2020). Sıhhat çalışanları, hem hastalığa maruz kalma korkusu hem de ağır çalışma şartları nedeniyle yüksek seviyede gerilim ve anksiyete yaşamış, bu durum mesleksel tükenmişlik ve ruhsal yıpranmayı tetiklemiştir.
Bu süreçte, ruhsal takviye hizmetlerine erişimin artırılması ve toplum genelinde ruhsal dayanıklılığın güçlendirilmesi kıymetli bir gereklilik olarak ortaya çıkmıştır. Mindfulness temelli müdahaleler, bilişsel davranışçı terapi teknikleri ve online ruhsal dayanak programları, pandemi sürecinde artan tasa problemlerine karşı tesirli tahliller sunmaktadır (Hofmann et al., 2010; Wind et al., 2020).
Sonuç olarak, COVID-19 pandemisi sonrası periyotta tasa bozuklukları kıymetli bir halk sıhhati sorunu olarak ortaya çıkmıştır. Hem kişisel hem toplumsal seviyede tesirli müdahaleler geliştirilmesi, ruhsal düzgünlük halinin sürdürülebilmesi için kritik değerdedir. Toplumsal takviye ağlarının güçlendirilmesi, ekonomik takviye siyasetlerinin uygunlaştırılması ve ruhsal hizmetlere erişimin kolaylaştırılması, pandemi sonrası ruh sıhhati krizinin idaresinde temel stratejiler olarak görülmelidir.
Kaynakça
Holmes, E. A., O’Connor, R. C., Perry, V. H., Tracey, I., Wessely, S., Arseneault, L., … & Bullmore, E. (2020). Multidisciplinary research priorities for the COVID-19 pandemic: a call for action for mental health science. The Lancet Psychiatry, 7(6), 547-560. https://doi.org/10.1016/S2215-0366(20)30168-1
Hofmann, S. G., Sawyer, A. T., Witt, A. A., & Oh, D. (2010). The effect of mindfulness-based therapy on anxiety and depression: A meta-analytic review. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 78(2), 169–183. https://doi.org/10.1037/a0018555
Lai, J., Ma, S., Wang, Y., Cai, Z., Hu, J., Wei, N., … & Hu, S. (2020). Factors associated with mental health outcomes among health deva workers exposed to coronavirus disease 2019. JAMA Network Open, 3(3), e203976-e203976. https://doi.org/10.1001/jamanetworkopen.2020.3976
Pfefferbaum, B., & North, C. S. (2020). Mental health and the COVID-19 pandemic. The New England Journal of Medicine, 383(6), 510-512. https://doi.org/10.1056/NEJMp2008017
Rajkumar, R. P. (2020). COVID-19 and mental health: A review of the existing literature. Asian Journal of Psychiatry, 52, 102066. https://doi.org/10.1016/j.ajp.2020.102066
Salari, N., Hosseinian-Far, A., Jalali, R., Vaisi-Raygani, A., Rasoulpoor, S., Mohammadi, M., … & Khaledi-Paveh, B. (2020). Prevalence of stress, anxiety, depression among the general population during the COVID-19 pandemic: A systematic review and meta-analysis. Globalization and Health, 16(1), 57. https://doi.org/10.1186/s12992-020-00589-w
Wang, C., Pan, R., Wan, X., Tan, Y., Xu, L., Ho, C. S., & Ho, R. C. (2020). Immediate psychological responses and associated factors during the initial stage of the 2019 coronavirus disease (COVID-19) epidemic among the general population in China. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(5), 1729. https://doi.org/10.3390/ijerph17051729
Wind, T. R., Rijkeboer, M., Andersson, G., & Riper, H. (2020). The COVID-19 pandemic: The ‘black swan’ for mental health deva and a turning point for e-health. Internet Interventions, 20, 100317. https://doi.org/10.1016/j.invent.2020.100317
World Health Organization. (2020). Mental health and COVID-19. https://www.who.int/teams/mental-health-and-substance-use/covid-19
Xiong, J., Lipsitz, O., Nasri, F., Lui, L. M. W., Gill, H., Phan, L., … & McIntyre, R. S. (2020). Impact of COVID-19 pandemic on mental health in the general population: A systematic review. Journal of Affective Disorders, 277, 55-64. https://doi.org/10.1016/j.jad.2020.08.001
