SINAV TASASI: NEDENLERİ, BELİRTİLERİ VE BAŞA ÇIKMA YOLLARI
Giriş
Günümüz eğitim sisteminde muvaffakiyet ölçütlerinin büyük ölçüde imtihanlara endekslenmiş olması, öğrenciler üzerinde ağır bir ruhsal baskı oluşturmaktadır. Bu baskı, birçok öğrencide “sınav kaygısı” ismi verilen bir durumun ortaya çıkmasına neden olmaktadır. İmtihan korkusu, öğrencinin imtihan öncesinde ya da imtihan sırasında yaşadığı ağır gerilim, kaygı ve fizikî reaksiyonlarla karakterize edilen ruhsal bir durumdur. Bu makalede imtihan derdinin tarifi, nedenleri, belirtileri ve başa çıkma yolları ele alınacaktır.
Gelişme
1. İmtihan Korkusunun Tarifi ve Türleri
Sınav derdi, bireyin imtihan öncesinde ya da sırasında yaşadığı, performansını olumsuz etkileyen ağır dert durumudur. Bu durum, öğrencinin sahip olduğu bilgi ve maharetleri tesirli biçimde kullanamamasına neden olabilir. İmtihan korkusu iki ana boyutta ele alınır: bilişsel (negatif fikirler, başarısızlık korkusu) ve fizyolojik (terleme, kalp çarpıntısı, mide bulantısı üzere belirtiler).
2. İmtihan Derdinin Nedenleri
Sınav tasasının ortaya çıkmasında birçok etken rol oynar. Bunlar ortasında:
-
Mükemmeliyetçilik ve yüksek beklentiler: Bilhassa ailelerin ve öğretmenlerin yüksek beklentileri, öğrencide “başarısız olursam bedelim azalır” fikrine yol açabilir.
-
Yetersiz hazırlık: İmtihana gereğince çalışmamak yahut verimsiz çalışma usulleri tasayı artırır.
-
Geçmiş başarısızlık tecrübeleri: Evvelki imtihanlardaki olumsuz tecrübeler, öğrencinin yeni imtihanlarda da başarısız olacağına inanmasına sebep olabilir.
-
Kendine güvensizlik: Öz yeterlilik algısı düşük olan öğrenciler imtihan sürecine daha korkulu yaklaşır.
-
Aşırı rekabet ortamı: Diğerleriyle daima kıyaslanmak, öğrencinin kendini yetersiz hissetmesine yol açar.
3. İmtihan Derdinin Belirtileri
Sınav tasası hem zihinsel hem de fizikî belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtiler şu halde sınıflandırılabilir:
-
Bilişsel Belirtiler: Unutkanlık, dikkat dağınıklığı, “başaramayacağım”, “herkes benden iyi” üzere olumsuz otomatik kanılar.
-
Duygusal Belirtiler: Huzursuzluk, karamsarlık, öfke, motivasyon eksikliği.
-
Fiziksel Belirtiler: Terleme, mide bulantısı, kalp çarpıntısı, baş ağrısı, nefes darlığı.
-
Davranışsal Belirtiler: Kaçınma, imtihandan evvel çalışma isteğinin azalması, çok tekrar yapma, panik halinde sınavı terk etme.
4. İmtihan Tasasıyla Başa Çıkma Yöntemleri
Sınav derdini azaltmak mümkündür ve çeşitli prosedürlerle bu bahiste öğrencilere dayanak olunabilir:
-
Zaman idaresi ve planlı çalışma: Tertipli ve tesirli ders çalışma programları tasayı azaltır.
-
Nefes idmanları ve gevşeme teknikleri: Bedensel rahatlama teknikleri, anlık gerilimle baş etmede tesirlidir.
-
Olumlu iç konuşma: Öğrencinin kendine destekleyici cümleler kurması (örneğin, “çaba gösterdim, elimden geleni yapacağım”) bilişsel tasayı azaltır.
-
Sınav simülasyonları: Gerçek imtihan ortamına emsal uygulamalar, öğrenciyi imtihana hazırlar ve korkuyu düşürür.
-
Psikolojik dayanak: Gerekli durumlarda bir rehber öğretmen, psikolojik danışman ya da terapistten yardım almak tesirli bir yoldur.
