Yavaşlamak: Artık ve Burada Olmanın Uygunlaştırıcı Gücü
Gün içinde kaç anı hakikaten yaşıyoruz? Kaç anı sırf “geçiyoruz”? Sabah kahvemizi içerken, bir arkadaşımızla konuşurken, yürürken ya da yemek yerken… Zihnimiz birden fazla vakit ya geçmişin izlerinde ya da geleceğin dertlerinde dolaşırken, vücudumuz oradadır lakin biz orada değilizdir. Otomatik pilotta yaşamak, çağdaş hayatın en yaygın alışkanlıklarından biri hâline geldi. Bu alışkanlık, görünmez lakin tesirli bir sürat baskısıyla birleştiğinde, kendimizi “hayatın içinden geçerken” değil de, “hayatı kaçırırken” bulmamız kaçınılmaz olur.
Oysa ömür, sırf artık ve burada mümkündür.
Psikoloji araştırmaları, şuurlu farkındalık (mindfulness) uygulamalarının hem zihinsel sıhhat hem de nörobiyolojik işleyiş açısından dönüştürücü tesirlerini ortaya koyuyor. Örneğin, Kabat-Zinn’in (1990) geliştirdiği Mindfulness Temelli Gerilim Azaltma (MBSR) programı, gerilim, telaş ve depresyon seviyelerini azaltmakla kalmaz; tıpkı vakitte beynin dikkat ve his düzenleme süreçlerinden sorumlu bölgelerinde yapısal değişimlere neden olur (Hölzel ve ark., 2011). Bu bulgular, dikkatimizin eğitilebilen bir yeti olduğunu ve şimdiye dönebildiğimizde içsel kaynaklarımızla tekrar bağ kurabileceğimizi gösteriyor.
Yavaşlamak, sırf tempo düşürmek değildir. Yavaşlamak, fark etmektir. Hissedebilmek, duyabilmek, durabilmektir. Her “duraklama”, dikkati şimdiye çağırmak için bir fırsattır. Bu yüzden bazen bir nefesin izini sürmek, bir yaprağın rüzgârdaki kıpırtısını izlemek ya da yalnızca yürürken ayaklarımızın yere temasını fark etmek bile, bizi kendi merkezimize yaklaştırır.
Yavaşlamak yürek ister. Zira sürat, birçok vakit kaçınmanın kılığına bürünür. Hissetmemek için hızlanır, düşünmemek için telaşa sarılırız. Yavaşladığımızda, kendimize yaklaşırız. Ve kendimize yaklaşmak, güzelleşmenin başladığı yerdir.
Yavaşlamak, tıpkı vakitte farkındalık ister. Otomatik reaksiyonlarla değil, şuurlu bir seçimle yaşamaya istekli olmayı gerektirir. Dikkatin istikametini tekrar belirlemeyi, zihni dağınıklıktan topluluğa davet etmeyi… Bu bir fark ediştir: “Şu an neredeyim? Ne hissediyorum? Neye gereksinimim var?”
Ve tahminen en kıymetlisi: Yavaşlamak niyet ister. Kendimize gerçek bir adım atmak, suratın kutsandığı bir dünyada durmayı seçmek, şefkatli bir irade ile yola çıkmak demektir. Zira yavaşlamak, kendine dönmeyi istemekle başlar.
Bugün tahminen sadece birkaç dakika… Bir çay içerken sadece çayı içmeyi deneyin. Telefona uzanmadan, diğer bir şey düşünmeden, sırf o anı yaşamayı seçin. Bu küçük aksiyon bile, zihinsel iyiliğe açılan büyük bir kapı olabilir.
Çünkü bazen en radikal aksiyon, yavaşlamaktır.
