Peki, yetersizlik hissinin nedenleri nelerdir?
İnsanların yaşadığı tecrübeler ve buna bağlı olarak gelişen içsel hisleri yetersizlik hissetmelerine neden olabilir. Herkesin hayat öyküsü tıpkı değildir ve münasebetiyle yetersizlik hislerini içeren birçok durum da farklı ferdî tecrübelere yahut sahip olunan hislere kadar uzanabilir. Bazen bu tecrübeler yahut hisler yüzeyin altında olabilir ve ortaya çıkan yetersizlik duygusu daha değerli bir sorunun belirtisi de olabilir.
Yapılan araştırma ve yayınlanan makalelere nazaran kronikleşen yetersizlik hissinin temelleri çocuklukta atılmaktadır. Ebeveynleri tarafından onaylanmayan ve devamlı eleştirilen, okulda öğretmeni tarafından başarısı görülmeyen, arkadaşları tarafından kabul görmeyen çocuklarda yetersizlik hissinin tohumları atılmış oluyor. Adler ise, yetersizlik hissinin oluşumunda 1-çocuğun yetersiz organlarla doğması, 2- çocuğun şımartılması, 3- çocuğun ihmal edilmesi ile ilgili olduğunu söylemektedir.
Çocuk, organlarının gelişmemiş olması, kendinden daha güçlü bireylere bağımlılık muhtaçlığının olması ve diğerlerine bağımlı olmanın verdiği acı sonucu tüm gelişim devirlerinde anne babasıyla ve hayatı boyunca da dünyayla kurduğu alakada yetersizlik hissini yaşamaktadır. Çocuğun şımartılmasının yetersizlik hissinin gelişmesine sebep olan öbür bir kaynak olduğu söz edilmiştir. Şımartılan çocuk, hiçbir efor göstermeden istediği şeyleri elde etmeye alışık olduğu için etrafı tarafından ilgi görmediği durumlarda bunu kendisine yapılmış bir haksızlık olarak algılar ve kendisini dışlanmış, terk edilmiş hisseder. Daima almaya alışmış olan bu çocuk vermeyi hiç öğrenememiş ve devamlı öbürleri tarafından istekleri gerçekleştirilen ve hizmet gören bu çocuk bu formda bağımsızlığını da kazanamamıştır. Yetersizlik hissinin kaynağını oluşturan üçüncü yaşantı ise çocuğun ihmal edilmesidir. İhmal edilen çocuklar sevgiyi ve öteki beşerlerle birlikte yaşamanın ne olduğunu öğrenemezler. Bu çocuklar hayatın zorluklarıyla karşılaştıklarında olağan olarak öteki bireylerin yardımlarını ve bu zorlukların üstesinden gelmelerini sağlayacak kendi güçlerini küçümserler. Başka şahıslara daima kuşkuyla bakarlar. Bir annenin çocuğuna vermesi gereken birinci şey, anne bebek ortasındaki inanç bağını kurmak ve daha sonra da bu inancın giderek derinleşmesini ve tüm etrafın inancını kapsayacak halde gelişmesini sağlamaktır.
Çocuklukta yetersizlik tecrübeleri olan birtakım şahıslar, yetişkin olduklarında da kendilerine o denli gerçekleştirilmesi güç olan maksatlar koyarlar ki bu amaçların gerçekleşmemesi de şahsa kendisini yetersiz hissettirebilir. Bunun yanı sıra toplumun çoğunluğu tarafından gerçekleştirilmesi yahut sahip olunması mümkün olmayan hoşluk, güç, şöhret ve zenginlik standartlarının yer aldığı toplumsal medya tarafından yayınlanan bildirilerde bireylerde yetersizlik hissinin ortaya çıkmasının nedenleri ortasında sayılabilir. Ayrıyeten öbür insanların keyifli, başarılı, güçlü ve güzel olduğunu görmek kendimizi diğerleriyle kıyaslamamıza neden olabilir ve bu kıyaslamalar kendi güçlü ve başarılı taraflarımızı esasen küçümsemeye meyilli olduğumuz için de bize ziyan verebilir.
Yetersizlik hissine sahip olduğunuzun belirtileri nelerdir?
Bazı bireyler daha hoş, daha güçlü görünen, daha bilgili insanların yanında kendilerini rahatsız hissederler, onlarla münasebet kurarken heyecanlanır yahut münasebet kurmaktan kaçınırlar. Zira bu kişi kendini yetersiz görürken karşısındaki kişiyi, kendisinden daha üstün görür ama bunun şuurunda değildir. Hasebiyle bu durum kişiyi öbür beşerlerle ilgi kurmaktan alıkoyabilir. Yetersizlik hissine sahip olan bireylerde var olan belirtiler, güvensizlik ve düşük benlik hürmetine sahip olma, gayelerine ulaşamama ve kendisini sıkışmış hissetme, yapmak istediklerinden kolay kolay vazgeçme, eleştirilmeye tahammül edememe, toplumsal durumlarda geri çekilme gereksinimi hissetme ve ilgi kurmaktan kaçınma, reddedilme korkusu yaşama, anksiyete ve depresyon yaşama. Mükemmeliyetçi olma, rekabet içerisinde olma, dikkat çekmeye çalışma, daima diğerlerinde kusur bulma, kendi yanılgılarını kabul etmekte zorlanma, diğerlerinden daha düzgün olduğunuzda kendinizi daha güzel hissetme de bir kişinin yetersizlik hissine sahip olduğunun belirtileridir lakin birden fazla vakit kendinden çok emin olan bireylerin özellikleriyle karıştırılırlar.
Yetersizlik hissinden kurtulmak için neler yapılmalı?
Yetersizlik hissinizin tam olarak nereden geldiğini anlamak, nasıl ilerleyeceğinizi anlamanızı ve kendinize olan itimadınızı geliştirmenizi kolaylaştırabilir. Kendinizi yetersiz hissediyorsanız, bu yetersizlik hislerinin geçmişte gelişmiş olma ihtimali yüksektir. Yetersizlik hissinizin altında yatan nedenlerin neler olabileceğini düşünmek için kendinize biraz vakit ayırın. Neden yetersiz hissettiğinizi anladıktan sonra, bu temel nedenlerle başa çıkmaya ve oradan kendinizi geliştirmeye çalışabilirsiniz.
1-Kendinizle Olumlu Konuşmaya Başlayın
Kendinizle içsel olarak nasıl konuştuğunuz, kendiniz hakkında nasıl hissettiğiniz konusunda tesirlidir. Kendinize dair algınızı değiştirmek, kendinizle konuşma formunuzu değiştirmekle başlar. Kendinizle nezaket ve empati ile konuşmak için daha fazla efor göstermelisiniz. Mesela bunu bir yere gitmeye hazırlanırken kendinizle ilgili olumlamaları yahut sözleri tekrarlayarak aynada yapabilirsiniz. Kendinizle ne kadar olumlu konuşmaya inanırsanız, kendinizi o kadar yeterli bir ışık altında görürsünüz.
2-Negatif Ferdî Fikirlerinize ve İnançlarınıza Meydan Okuyun
Olumsuz fikirleri oldukları üzere, yani içsel zorbalar olarak görmek işe yarayabilir. Kendinizi yetersiz hissetmenize neden olan olumsuz niyet ve inançlarınızı daha olumlu olanlarla değiştirmeniz gerekecektir. Unutmayın ki kendinizi nasıl algıladığınızın denetimi sizdedir. Doğru fikirlere dikkat ettiğinizden emin olmanız değerlidir.
3-Her vakit Karşılaştırmadan Kaçının
Kendinizi diğerleriyle, diğerlerinin sahip olduklarıyla yahut başarılarıyla kıyaslamaktan vazgeçmeli ve hayattaki kendi ilerlemenize odaklanmalısınız. Gurur duyacağınız şeyler yapın ve ilerlemelerinizi yalnızca geçmiş ilerlemenize bakarak ölçmeyi tercih edin. Zira kendiniz diğerleriyle karşılaştırdığınızda bu sizi yetersiz ve berbat hissettirebilir..
4-Sevdiğiniz Şeyleri Yapın
Zevk almayacağınız ya da güzel hissetmeyeceğiniz şeyleri üstlenmeyin bunları yapmak sizi yalnızca aşağı çekecektir. Odak noktanız sizi keyifli eden ve zevk duyacağınız şeyler yapmak olmalıdır. Bu çeşit etkinlikler, ruh halinizi yükseltmenize ve özgüveninizi oluşturmanıza yardımcı olacaktır. olamayacağımız şeyleri üstlenmek bizi yalnızca aşağı çeker. Odağınızı, zevk aldığınız ve sizi memnun eden daha fazla şey yapmaya çevirin. Bu cins etkinlikler, ruh halinizi yükseltmenize ve daha düzgün hissetmenize yardımcı olacak ve bu da özgüveninizi oluşturmaya başladığınızda sizi muvaffakiyete hazırlayabilir.
5-Küçük, Ulaşılabilir Amaçlar Belirleyin
Çok fazla misyon üstlenip bunların üstesinden gelmeye çalıştığınızda ve bunları yapamadığınızda kendinizi yetersiz hissedebilirsiniz. Gerçek şu ki, daha küçük daha ulaşılabilir gayeler belirlemek, üstlendiğiniz misyonları bölmek size kendinizi daha uygun hissettirecektir. Unutmayın ki yavaş ve sakin olan yarışı kazanır.
6-Mevcut Ömür Şeklinizi İyileştirin
Egzersiz, diyet ve diğer yaşam tarzı seçimleri üzere şeyler genel olarak daha uygun zihinsel ve fizikî sıhhate katkıda bulunabilir. Sistemli antrenman yapmıyorsanız, iyi beslenme seçimleri yapın ve uykunuzu ve sıhhatinizin başka alanlarını denetim etmeye çalışın. Bu, ruh halinizi iyileştirmenizde ve vakitle kendiniz hakkında daha yeterli hissetmenize yardımcı olabilir.
Yukarıdaki ipuçları, bir yerden başlamak için işinize yarayacak noktalardır, lakin birtakım bireylerin bunları hayatlarında uygulama yahut yetersizlik hissinin nedenlerini bulma konusunda daha fazla yardıma muhtaçlığı olabilir. Bu durumda da başvurabileceğiniz en uygun yardım bir uzman yardımı olacaktır. Yüz yüze yahut online bir psikoterapist, güvensizliklerimizin nereden geldiğini daha güzel anlamanıza, bu geçmiş meselelerden kurtulmanıza ve başarılı bir formda ilerlemek için gereken başa çıkma düzeneklerini kullanmanızda size yardımcı olacaktır.
Kaynaklar:
How To Cope With Feeling (betterhelp.com)
http://dx.doi.org/10.17051/io.2016.90300
