Duygusal Zeka Nedir?
Duygusal Zeka (EQ), kişinin kendi hislerini ve oburlarının hislerini anlayabilme, söz edebilme, yönetebilme ve sağlıklı alakalar kurabilme maharetidir.
Daniel Goleman’a nazaran duygusal zeka, en az bilişsel zeka (IQ) kadar, hatta birtakım durumlarda ondan daha fazla ehemmiyet taşır.
Duygusal zekanın temel bileşenleri şunlardır:
Kendi hislerini tanıma (Öz-farkındalık)
Hisleri yönetebilme (Öz-yönetim)
Öbür insanların hislerini manaya (Empati)
Münasebetleri sağlıklı yönetebilme (Sosyal beceriler)
Duygusal Zekanın Çocuk Gelişimindeki Önemi
Çocuklarda güçlü bir duygusal zeka gelişimi:
Özgüven artırır.
Gerilimle baş etme hünerlerini güçlendirir.
Sağlıklı toplumsal münasebetler kurmayı kolaylaştırır.
Öğrenmeye açıklık sağlar.
Davranış sorunlarının azalmasına yardımcı olur.
Öz disiplin gelişimini dayanaklar.
Hislerini anlayamayan ve yönetemeyen bir çocuk, ekseriyetle öfke patlamaları, korku sorunları ya da toplumsal izolasyon üzere zorluklar yaşar.
Bu yüzden duygusal zekanın erken yaşlardan itibaren desteklenmesi çok değerlidir.
Ebeveynler Çocuklarının Duygusal Zekasını Nasıl Destekleyebilir?
1. Hislere İsim Vermeyi Öğretin
Çocuklar hislerini tanıyamazlarsa onları yönetemezler.
Günlük yaşantıda hislere isim verin:
“Şu an üzgün görünüyorsun.”
“Bu seni çok heyecanlandırdı, değil mi?”
Hisleri kategorize etmek yerine çeşitlendirin:
Yalnızca “kızgın” demek yerine “kırgın, hayal kırıklığına uğramış, öfkeli” üzere farklı sözler kullanın.
2. Hisleri Yargılamadan Kabul Edin
“Üzülme.” demek yerine,
“Üzülmen çok doğal, güç bir şey yaşadın.” demek daha güzeldir.
Çocuğun hislerini bastırmak yerine söz etmesine alan açın.
3. Model Olun
Çocuklar hisleri öğrenirken ebeveynlerini model alır.
Kendi hislerinizi söz edin:
“Bugün biraz gerginim zira iş yerinde sıkıntı bir gün geçirdim. Artık rahatlamak için yürüyüş yapacağım.”
4. Empati Kurmayı Öğretin
Diğerlerinin hisleri hakkında sohbet edin:
“Arkadaşın düştüğünde ne hissetmiş olabilir sence?”
Kitap okurken karakterlerin hisleri üzerine konuşun:
“Bu karakter sence artık nasıl hissediyor?”
5. Sorun Çözme Hünerlerini Destekleyin
Çocuklara sorunları kendi başlarına çözmeleri için yol gösterin:
“Sana berbat davranan bir arkadaşın olduğunda nasıl davranabilirsin?”
Tahlil seçenekleri sunun lakin tahlili direkt vermeyin.
6. His Günlüğü yahut His Kartları Kullanın
Birlikte “Bugün hangi duyguyu hissettin?” diye konuşabilir, küçük duygusal günceler tutabilirsiniz.
His kartlarıyla (resimli kartlar) o anki hissini seçmesini isteyebilirsiniz.
7. Sıkıntı Hislerle Baş Etmeyi Öğretin
Sakinleşme tekniklerini öğretin: derin nefes alma, rahatlama idmanları, inançlı alan oluşturma üzere.
“Öfkelendiğinde ne yapabilirsin?” üzere alternatif davranışlar üzerine konuşun.
Özetle
Hislerin farkında olmak
Hisleri yönetebilmek,
Diğerlerinin hislerine hürmet duymak,
Sağlıklı bağlar kurmak,
duygusal zekanın temel taşlarıdır.
Ebeveynlerin sabırlı, anlayışlı ve faal iştirakli yaklaşımlarıyla çocuklarda güçlü bir duygusal zeka gelişimi sağlanabilir.
