Post Travmatik Gerilim Bozukluğu (PTSB): Nedir, Belirtileri Nelerdir ve Nasıl Baş Edilir?
Post Travmatik Gerilim Bozukluğu (PTSB), bireyin ömrünü tehdit eden ya da ağır dehşet, çaresizlik ve dehşet hisleri yaratan bir olayın akabinde gelişebilen ruhsal bir rahatsızlıktır. Savaş, doğal afetler, cinsel yahut fizikî taarruz, önemli kazalar ya da sevilen birinin ani kaybı üzere travmatik olaylar, bu bozukluğun gelişmesine yer hazırlayabilir. PTSB, sırf yaşanan olayın tartısıyla değil, kişinin olayla başa çıkma kapasitesiyle de ilgilidir.
PTSB’nin Belirtileri
PTSB belirtileri ekseriyetle dört ana başlık altında toplanır:
1. Yine Yaşantılama (Intrusion): Travmatik olay, bireyin zihninde istemsiz biçimde tekrar yaşanır. Kabuslar, ani hatırlamalar (flashback) ve ağır ruhsal problemler bu kümeye girer.
2. Kaçınma (Avoidance): Kişi travmayı hatırlatan yerlerden, şahıslardan, konuşmalardan ve fikirlerden uzak durmaya çalışır. Bu kaçınma davranışı, vakitle toplumsal izolasyona neden olabilir.
3. Negatif Kanılar ve Ruh Hali Değişiklikleri: Suçluluk, utanç, ümitsizlik üzere olumsuz hisler artar. Travmadan evvel keyif alınan aktiviteler artık ilgi çekmez. Bellekte boşluklar oluşabilir ve bireyin kendilik algısı ziyan görebilir.
4. Çok Uyarılmışlık (Hyperarousal): Daima tetikte olma hali, uyku sıkıntıları, öfke patlamaları, dikkat dağınıklığı ve ani irkilmeler bu belirtiler ortasındadır.
Tanı ve Yaygınlık
PTSB tanısı, ekseriyetle travmadan sonraki bir ay içinde süregelen belirtilerle konur. Lakin kimi şahıslarda belirtiler aylar sonra ortaya çıkabilir (gecikmiş başlangıç). Araştırmalar, bayanların PTSB geliştirme riskinin erkeklerden daha yüksek olduğunu göstermektedir. Lakin herkesin travmaya verdiği karşılık farklıdır.
Tedavi Yöntemleri
PTSB, profesyonel dayanakla büyük ölçüde tedavi edilebilen bir bozukluktur. Uygulanan esas sistemler şunlardır:
• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Bireyin travmayla ilgili fikir kalıplarını fark etmesini ve yine yapılandırmasını amaçlar.
• EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yine İşleme): Travmatik anıların beyinde tekrar işlenmesini sağlayan tesirli bir terapi cinsidir.
• İlaç Tedavisi: Antidepresanlar ve anksiyolitikler üzere ilaçlar, bilhassa ağır hadiselerde semptomların hafiflemesine yardımcı olabilir.
• Takviye Kümeleri: Misal tecrübeleri paylaşan bireylerle bir ortaya gelmek, yalnızlık hissini azaltabilir.
Başa Çıkma ve Düzgünleşme Süreci
PTSB ile başa çıkmak vakit alabilir. Bu süreçte bireyin kendine karşı şefkatli olması, sağlıklı rutinler oluşturması, fizikî aktiviteye yönelmesi ve dayanak sistemlerinden yararlanması değerlidir. Travmayı inkâr etmek yerine, denetimli bir biçimde yüzleşmek güzelleşmenin temelidir.
Post Travmatik Gerilim Bozukluğu, her yaştan ve her geçmişten insanı etkileyebilecek önemli bir ruhsal rahatsızlıktır. Lakin uygun terapi, toplumsal dayanak ve vakitle bu bozukluğun üstesinden gelmek mümkündür. Unutulmamalıdır ki, travmadan sonra yardım istemek zayıflık değil, güzelleşmeye atılan güçlü bir adımdır.
