Birçok aile, çocuklarına fizikî güvenlik, eğitim ya da maddi imkanlar sağladığında uygun bir ebeveynlik yaptığını düşünür. Meğer duygusal gereksinimlerin karşılanmadığı bir meskende büyüyen çocuklar, içsel bir yalnızlıkla yaşlanır. Duygusal ihmal; ne bağırmaktır, ne fizikî şiddet… En çok da “hiçbir şey olmamış üzere davranmaktır.” Bu yazıda, aile içinde görünmeyen fakat en derin izleri bırakan duygusal ihmali konuşacağız.
Duygusal İhmal Nedir?
Duygusal ihmal, çocuğun ya da eşin temel duygusal muhtaçlıklarının görmezden gelinmesi, gereğince ilgi, şefkat, empati ya da onay alamaması durumudur. Bir anne ya da baba, çocuğuna hiç bağırmamış olabilir lakin onun endişelerine, ıstırabına ya da sevinçlerine duyarsız kalmışsa, orada önemli bir ihmal vardır. Birebir durum çiftler ortasında da geçerlidir. “Senin ne hissettiğin kıymetli değil” iletisi açıkça verilmemiştir tahminen ancak davranışlarla tekraren hissettirilmiştir.
Günümüz Ailelerinde Duygusal İhmal Neden Artıyor?
Modern ömrün suratı, ebeveynlerin ve partnerlerin duygusal varlık göstermek yerine fonksiyonellik odaklı ilgi kurmalarına neden oluyor. Yemek hazır mı? Fatura yatırıldı mı? Çocuk okuldan alındı mı? Liste uzar sarfiyat. Lakin bu sırada asıl sorular sessizlikte boğuluyor: Bugün nasılsın? Yoruldun mu? İçin mi daraldı? Seni ne memnun ederdi?
Çocuklar ekranlara, eşler sessizliğe sığınıyor. Zira kimse sahiden duyulmadığını hissettiği bir meskende bağırmak istemiyor artık. Bağlantılardaki duygusal ihmal, çatışmadan daha çok boşluk yaratıyor. Ve o boşluk vakitle duvar oluyor.
Duygusal İhmalin Belirtileri
• Daima onay arama ihtiyacı
• Değersizlik hissi
• Anlamlandıramadığı öfke ya da hüzün patlamaları
• Bağ kurmada zorlanma
• Yakın bağlardan kaçınma yahut yapışma eğilimi
• Yetişkinlikte “kimse beni anlamıyor” düşüncesi
Bu belirtiler, çocuklukta duygusal ihmal yaşamış bireylerde sıklıkla görülür. Birebir biçimde, evlilikte yıllardır “duyulmayan” eşler de bu hislerle boğuşabilir.
İhmalin Jenerasyonlar Ortası Devri
Duygusal ihmal birden fazla vakit öğrenilmiş bir davranıştır. “Benim annem babam da bana sarılmazdı lakin büyüdüm işte” diyen ebeveynler, aslında kendi çocukluk yaralarını normalleştirmiş olur. Halbuki güzelleşmemiş travmalar, bir sonraki jenerasyona aktarılır. Sarılmayı bilmeyen bir baba, sevgisini yalnızca muvaffakiyetle ölçen bir anne, sessiz bir eş… Hepsi farkında olmadan ihmal ettikleri sevgiyi devretmeye devam eder.
Peki, Ne Yapabiliriz?
1. Fark etmekle başlayın. Aile içinde nelerin duygusal boşluk yarattığını anlamadan değişim gelmez.
2. Hisleri konuşun. “Bugün nasılsın?” kolay bir soru üzere görünse de yılların sessizliğini çözebilir.
3. Hudutlar koyun lakin duvar örmeyin. Kişiselliğe hürmet duyarken duygusal yakınlıktan vazgeçmeyin.
4. Çocuklarınızı yalnızca davranışlarıyla değil, hisleriyle da görün.
5. Gerekirse dayanak alın. Terapi, duyulmamış çocukluğunuzla birinci defa göz göze gelmenin anahtarı olabilir.
Aile içinde duygusal ihmal, gürültüsüz bir yıkımdır. Ses çıkarmaz, hengame etmez, kırmaz… Lakin vakitle bağları çözer, sevgiyi silikleştirir ve herkesin içinde bir eksiklik hissi bırakır. Yeterli bir anne baba ya da eş olmak, yalnızca sorumlulukları yerine getirmekle değil, duygusal olarak da orada olmakla mümkündür.
Çünkü beşerler en çok; duyulmadıkları yerlerde susar, görülmedikleri alakalarda kaybolurla
